Samotność to złożony i wielowymiarowy stan, który dotyka wielu osób na różnych etapach życia. Może pojawić się po rozstaniu, w wyniku zmiany życiowej, choroby, śmierci bliskiej osoby, ale również – i coraz częściej – jako naturalna konsekwencja starzenia się. Choć jest to normalne ludzkie uczucie, przedłużająca się samotność może prowadzić do pogorszenia zdrowia psychicznego, depresji, a nawet przedwczesnej śmierci.
W Polsce temat ten nabiera szczególnej wagi – społeczeństwo starzeje się w szybkim tempie.
Seniorzy w liczbach – rosnąca grupa, rosnące potrzeby
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, na koniec 2023 roku w Polsce mieszkało 9,9 mln osób w wieku 60 lat i więcej, co stanowiło już 26,3% ogółu populacji. W porównaniu do roku poprzedniego, liczba ta wzrosła o 1%, a prognozy demograficzne przewidują dalszy wzrost – do 2060 roku seniorzy będą stanowić aż 38,3% społeczeństwa.
Te dane nie pozostawiają wątpliwości: samotność osób starszych to nie jednostkowy przypadek, ale zjawisko społeczne na ogromną skalę.
Różne oblicza samotności
Badacze i praktycy wskazują na wielowymiarowość samotności, wyróżniając pięć jej typów:
– Samotność interpersonalna – wynikająca z utraty bliskich osób (np. przez śmierć lub oddalenie);
– Samotność społeczna – związana z izolacją i brakiem kontaktów z otoczeniem;
– Samotność kulturowa – wynikająca z poczucia „inności” w grupie;
– Samotność kosmiczna – egzystencjalne poczucie pustki, braku sensu życia;
– Samotność psychologiczna – oderwanie od własnej tożsamości, wyobcowanie.
Inni dodają, że samotność można analizować na trzech płaszczyznach: społecznej, psychologicznej i kulturowej, a jej źródła mogą być zarówno zewnętrzne (np. miejsce zamieszkania, izolacja, marginalizacja), jak i wewnętrzne (np. cechy temperamentu, niska samoocena, introwertyzm).
Co mówią seniorzy?
W badaniach przeprowadzonych w 2022 roku w Polsce, na grupie 62 osób starszych, uczestnicy najczęściej definiowali samotność jako brak relacji, bycie niepotrzebnym, tęsknotę za towarzystwem, zamknięcie w czterech ścianach i brak przyjaciół. Choć niektóre z tych osób otoczone były ludźmi, to relacje okazywały się powierzchowne, niesatysfakcjonujące – często z powodu różnic pokoleniowych lub braku emocjonalnego zrozumienia.
Wielu seniorów szczególnie dotkliwie przeżywało samotność mieszkaniową, porównując ją do poczucia uwięzienia. Obawiali się sytuacji zagrożenia, w tym śmierci w samotności. Niektórzy próbowali łagodzić swoje emocje poprzez rozmowy telefoniczne – jednak bez pełnej satysfakcji.
Kampania społeczna „Nie musisz być sam/a”
W obliczu postępującego starzenia się społeczeństwa i narastającej liczby osób starszych, problem samotności staje się jednym z najważniejszych wyzwań społecznych. Wymaga on kompleksowego podejścia – zarówno na poziomie polityki społecznej, jak i lokalnych działań wspólnotowych. Kluczowe jest tworzenie przestrzeni sprzyjających budowaniu relacji, integracji międzypokoleniowej oraz przełamywaniu stereotypów dotyczących starości. Równie ważne jest wspieranie zdrowia psychicznego seniorów i wzmacnianie ich poczucia sprawczości i przynależności.
W odpowiedzi na te potrzeby powstała kampania społeczna „Nie musisz być sam/a” – projekt tworzony przez Fundację Pomocy Psychologicznej i Edukacji Społecznej RAZEM, która od blisko 12 lat wspiera osoby narażone na wykluczenie społeczne, w szczególności seniorów.
Samotność może dotykać każdego, nawet jeśli pozornie wszystko wygląda dobrze. Słyszymy samotność w telefonie zaufania i nie tylko, każdego dnia. Wiemy, jak z nią pracować – ale by robić to systemowo, potrzebujemy wsparcia.
Pomóż nam dotrzeć do samotnych osób, doświadczających wykluczenia, które czekają na pomoc.
Jak pomagamy?
Wsparcie psychologiczne i emocjonalne
– Bezpłatne konsultacje z psychologami i terapeutami;
– Możliwość indywidualnych rozmów i spotkań.
Edukacja i budowanie świadomości
– Podcasty, filmy i publikacje edukacyjne na temat samotności;
– Szkolenia i warsztaty dla seniorów oraz ich rodzin.
Spotkania i integracja
– Organizujemy wydarzenia, warsztaty i spotkania międzypokoleniowe;
– Tworzymy przyjazne przestrzenie do rozmów i nawiązywania znajomości.
Wspólnota i relacje
– Pokazujemy, że siła jest we wspólnocie – poprzez codzienne gesty, rozmowy i obecność.
Samotność osób starszych nie jest problemem jednostkowym – to zjawisko systemowe, które wymaga wspólnego działania. Seniorzy podkreślają, że im więcej relacji – tych codziennych, zwykłych, a zarazem autentycznych – tym mniej samotności. Dlatego niezbędne są działania łączące psychologiczne wsparcie z
realnymi możliwościami budowania więzi.
Jak Twoja firma może pomóc?
W obliczu postępującego starzenia się społeczeństwa i narastającej liczby osób starszych, problem samotności staje się jednym z najważniejszych wyzwań społecznych. Wymaga on kompleksowego podejścia – zarówno na poziomie polityki społecznej, jak i lokalnych działań wspólnotowych. Kluczowe jest tworzenie przestrzeni sprzyjających budowaniu relacji, integracji międzypokoleniowej oraz przełamywaniu stereotypów dotyczących starości. Równie ważne jest wspieranie zdrowia psychicznego seniorów i wzmacnianie ich poczucia sprawczości i przynależności.
Współpraca z biznesem to klucz do długofalowych rozwiązań. Jak możesz nas wesprzeć:
✅ Finansowo – poprzez darowizny, sponsoring wydarzeń lub programów wsparcia psychologicznego;
✅ Rzeczowo – przekazując sprzęt, materiały, produkt lub usługę, przestrzeń na spotkania;
✅ Wolontariacko – angażując pracowników w wolontariat pracowniczy lub mentoring dla seniorów, organizując warsztat;
✅ Mediowo – wspierając nagłośnienie kampanii w swoich kanałach komunikacyjnych;
✅ CSR – włączając temat samotności seniorów do swojej strategii społecznej odpowiedzialności.
Razem możemy więcej
Nikt nie powinien mierzyć się z samotnością w samotności. Budując wspólnotę, otwierając drzwi do rozmów i angażując się w realne działania – możemy zmieniać rzeczywistość setek tysięcy seniorów w Polsce. Dołącz do nas. Twoja firma może być częścią zmiany.
Masz pytania? Chcesz wziąć udział w kampanii lub potrzebujesz wsparcia?
Skontaktuj się z nami:
– twojpsycholog2@gmail.com
– 733 563 311
– https://razem-fundacja.org/
